حیطه های اشتغال در کاردرمانی

گستردگی حرفه کاردرمانی شرایطی فراهم کرده که کاردرمانگران می توانند در محیط های مختلف فعالیت کرده و با جمعیت های گوناگون سروکار داشته باشند. با توجه به این گستردگی و با درنظر گرفتن سیستم درمانی متفاوت در هر کشور طبقه بندی حیطه های اشتغال در این رشته بسیار دشوار است

در این قسمت حیطه های کاری کاردرمانی باپیروی ازتازه ترین طبقه بندی انجمن کاردرمانی آمریکا (AOTA) معرفی می گردد.

طبق این طبقه بندی خدمات کاردرمانی به سه قسمت سلامت جسمانی ، سلامت روحی – روانی و خدمات مبتنی بر جامعه تقسیم شده است و افراد تحت پوشش این خدمات شامل همه گروه های سنی می باشند .

سلامت جسمانی

کاردرمانگران این قسمت میتوانند در بخشهای زیر فعالیت کنند:

1. مراکز توانبخشی

شامل

- توانبخشی بیماران بستری (شامل آسیب های طناب نخاعی ، CVA و ...):

افراد ناتوان همچون دیگران حق برخورداری از زندگی مفید و هدفمند را دارند لذا وقتی فردی دچار ناتوانی شد باید به منظور بازگرداندن توانایی از دست رفته به او کمک کرد و در صورت ناممکن بودن این امر بایستی فعالیت یا محیط فرد را با ناتوانی وی منطبق کرد .

کار درمانگران با دانش خود هم در بازتوانی و هم در متناسب سازی فعالیت ومحیط به این افراد کمک می کنند .

- توانبخشی بیماران سرپایی (شامل بیماران ارتوپدی):

در این بخش کاردرمانگران با اختلالات متعدد سروکار دارند ولی تخصص آنها در زمینه Hand therapy بیشتر از بقیه است .

Hand therapy یکی از حیطه های تخصصی کاردرمانی است که اساساً با مشکلات ارتوپدی اندام فوقانی درگیر می باشد. هدف Hand therapy بهبود استفاده عملکردی از دست و بازو است .

تشخیص هایی که به این حیطه مربوط می شوند عبارتند از : شکستگیهای دست و بازو ، جراحت یا قطع عضو ، سوختگی ها و بازتوانی پس از جراحی تاندون یا اعصاب . به اضافه Hand therapy با وضعیت های اکتسابی مثل آرتریت روماتوئید ، استئوآرتریت ، کشیدگی تاندون و سندرم تونل کارپل نیز سروکار دارد.

2. بیمارستانهای مراقبت از بیماران حاد:

در این بیمارستان ها افراد دچار اختلالات پزشکی جدی نگهداری می شوند. این اختلالات غالباً تحت تاثیر حوادثی همچون صدمات شدید مغزی و آسیب های طناب نخاعی ایجاد می شوند. هدف پایه این بیمارستان ها تثبیت وضعیت پزشکی بیمار و پرداختن به درمانهای مورد نیاز است .

کاردرمانگران در این بیمارستانها نقش مهمی را در مواردی همچون جلوگیری از پیشرفت اختلال ، تسهیل تحرکات اولیه، بازیابی عملکردها و همچنین تناسب مراحل درمان مثل انتقال و ترخیص ایفا می کنند .

3. خدمات کاردرمانی متمرکز بر سلامت کودکان:

درمراکزی مثل مدارس و بیمارستان های اطفال ارائه می شود.

به همان دلایلی که بزرگسالان به خدمات کاردرمانی نیازمندند کودکان نیز به این خدمات نیاز دارند .

Occupation کودکان یا بزرگسالان متفاوت بوده و شامل بازی ، فعالیت مدرسه ، مراقبت از خود و فعالیت روزمره است (case smith 2005) بنابراین کاردرمانی در کودکان با بزرگسالان تفاوت داشته و باید در حیطه جداگانه ای ارائه شود

اختلالاتی که کار درمانگران در این بخش روی آنها فعالیت دارند عبارتند از : اختلالات رشدی ، بی نظمی حسی یا اختلالات پردازش حسی ، اختلال یا تاخیر رشد حرکتی ، اتیسم (case smith 2005) و ناهنجاریهای عاطفی و رفتاری (lambert 2005)

در واقع کودکان در معرض آسیب ها و بیماریهای بسیاری هستند که ممکن است موجب ایجاد اختلالات زمینه ای در زندگی روزانه آنها شود و در اینجاست که به خدمات کاردرمانی نیاز دارند .

4. مراکز مراقبتهای تخصصی:

نقش یک کاردرمانگر در این مراکز بر اساس نیاز شخصی هر مراجع است .

بسیاری از فعالیت هایی که کاردرمانگر روی آنها فعالیت می کند با عنوان فعالیت های روزمره زندگی و یا مراقبت از خود مثل خوردن و لباس پوشیدن شناخته شده است. کاردرمانگران می توانند وسایل تطبیقی لازم برای انجام این فعالیت ها را فراهم کرده و یا محیط را با اختللال فرد هماهنگ کنند و در نتیجه موجب بهبودی استقلال فرد شوند .

از دیگر نقش های OT در این حیطه می توان به آموزش توانایی تطبیق با محیط ، آموزش حفظ انرژی و آسان سازی کارها اشاره کرد . (Hoffman 2008)

 home health agancy.5

کار درمانگرانی که در این بخش فعالیت می کنند عموماً با سالخوردگانی سروکار دارند که یک یا چند مورد از تشخیص های زیر را داشته باشند:

آرتریت ها ، سکته مغزی ، ضعف عضلانی ، پارکینسون ، COPDو...

 کار درمانگرانی که روی این افراد کار می کنند سطح توانمندی واستقلال  آنها را ارزیابی می کنند سپس مداخله های مورد نیاز برای بهبود سطح عملکرد و استقلال آنها را بکار می گیرند. این مداخلات براساس استراتژی های جبرانی یا تطبیقی هستند و هدف نهایی بازتوانی فرد برای افزایش استقلال وی در محیط خانه است .

 (swanson Anderson&Malaski1999)

6. سختی شغل یا شرطی شدگی شغل:

یک برنامه تخصصی است که برای بازتوانی افراد دچار ناتوانیهای فیزیکی ، روانی و اجتماعی به منظور بازگشت موفقیت آمیز آنها به سرکار طراحی شده است .

سلامت روحی – روانی

کاردرمانگران در مورد تمام گروه های سنی با جمعیت سلامت روحی – روانی مشارکت دارند و در عرض بسیاری از مراکز سلامت روحی و توانبخشی روانی فعالیت می کنند.(AOTA) کودکان ، نواجوانان ، جوانان ، بزرگسالان و سالمندانی که دچار اختلالات ذهنی یا روانی هستند به خدمات کاردرمانی نیاز دارند.

هدف کاردرمانی در این بخش همانند بخش سلامت جسمانی کمک به بیمار برای رسیدن به نهایت استقلال وی ADL و IADL است .

کاردرمانگران از فعالیت های روزمره زندگی به صورت درمانی استفاده می کنند تا ظرفیت های عملکردی و کیفیت زندگی افراد دچار اختلالات روانی را در بخش هایی چون روابط اجتماعی ، اشتغال ، مراقبت از خود ، و ... بهبود بخشند.(AOTA 2005)

از اختلالاتی که کاردرمانگران این بخش با آنها سروکار دارند می توان به موارد زیر اشاره کرد :

اسکیزوفرنیا ، آلزایمر ، دمانس، اعتیاد ، اختلالات خلقی ، اختلالات شخصیتی ، اختلالات اضطرابی ، (Cara&MacRae2005) ، اختلالات توجه و تمرکز (Lambert)

اهداف کاردرمانگران کمک به این افراد برای کسب مهارتهای مراقبت از خود و دیگران است که شامل موارد زیر می باشد :

آموزش ، اشتغال ، روابط اجتماعی ، اداره امور مالی ،استفاده از امکانات موجود در جامعه( مثل بانک و کتابخانه و ...) ، مراقبت از کودکان ، مشغول شدن در فعالیت های تولیدی و ... (Cara&mac Rae 2005)

از جمله محل هایی که کاردرمانگران بخش سلامت روان می توانند در آنها فعالیت کنند عبارتند از :

1. مراکز بسته افراد دچار اختلالات روانی

- بخش توانبخشی این مراکز

- بخش مراقبت های ویژه این مراکز

- بخش نگهداری بیماران

- بخش های تخصصی مثل بخش اختلالات آموزش ، خوردن و ...

2. گروه های سلامت روحی – روانی که به صورت وسیع در سطح جامعه فعالیت می کنند:

- گروه های سلامت روانی کودکان و نوجوانان

- گروه های سلامت روانی بزرگسالان و سالمندان

3. مراکز ارائه خدمات کاردرمانی در منزل

4. مراکز روزانه و ...

خدمات کاردرمانی مبتنی بر جامعه(community based occupational therapy)

خدمات مبتنی بر جامعه یعنی کار با مردم در محیط طبیعی خودشان (مثل خانه و مدرسه و...) به جای محیط کلینیکی . در این حیطه اغلب دانش و مهارت های هر دو بخش قبلی لازم است .

کاردرمانگران این بخش با افراد غیرعادی جامعه و جمعیت های در خطر (مثل بی خانمانها ، بی سرپرستان ، پناهندگان و ...) سروکار دارند .

نمونه هایی از محل های ارائه خدمات این بخش عبارتند از :

1. مدارس

2. مراکز رشد کودک

3. مراکز روزانه

4. کارخانه ها : برای مناسب سازی محیط کار با خصوصیات کارگران و همچنین رسیدگی به مسائل روحی روانی آنها با هدف افزایش تولید

5. مراکز آموزش رانندگی : برای ارزیابی و در صورت نیاز تقویت مهارت های مورد نیاز برای رانندگی (مثل بینایی ، حافظه و ...)

6. پایگاه های مراقبت از بی خانمانها

7. مراکز آموزشی

8. کمپهای پناهندگان و ...